Tên di sản : Từ đường họ Lê Văn
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 4285/QĐ-UBND
Giới thiệu
Di tích từ đường họ Lê Tuấn - Lê Văn thôn Đại Lộc nằm trên gò đất cao ở vị trí trung tâm thôn Đại Lộc, xã Hoằng Vinh, là nơi thờ các vị tôn thần - những người có công với dân, với nước, bao gồm Quận công Lê Tuấn Kiện và các vị trong dòng họ Lê thôn Đại Lộc, xã Hoằng Vinh. Quận công Lê Tuấn Kiện là vị quan thanh liêm đã góp nhiều lương thực cho nhà vua đánh giặc. Đến cụ Lê Tuấn Tuỳ, huý là Trát, tự là Phúc Đôn lại có công cùng quân lính trong triều và ngoài nội bảo vệ che chở cho vua, có nhiều công lao, đồng tâm hiệp lực cùng quân lính dưới trướng bảo vận nhà vua giúp dân, xứng đáng là bậc công thần, là tấm gương sáng cho mọi thế hệ ông là tôn thần của làng. Di tích đền thờ - Từ đường họ Lê Tuấn - Lê Văn thuộc khu vực thửa đất số 96, chiều dài 18m, chiều rộng 16m. Diện tích 266m2 là khu vực bảo vệ bất khả xâm phạm (khu vực I)
Phía Đông giáp thửa đất số 97/284T và 98/260T.
Phía Tây giáp thửa đất số 95/546T.
Phía Nam giáp đường làng 133/530T
Phía Bắc giáp thửa đất số 83/503T
(Theo bản đồ địa chính xã Hoằng Vinh - phần bản đồ địa bàn dân cư thôn Đại Lộc tháng 12 năm 1999, tỷ lệ gốc 1/1000.)
Từ đường họ Lê Tuấn - Lê Văn thôn Đại Lộc là nơi thờ các vị thần có công với nước, với dân cần được bảo vệ theo biên bản khoanh vùng. Đền thờ hiện nay được xây dựng hướng Nam thuộc thửa đất số 96 với diện tích 266m2. Diện tích xây dựng đền thờ, từ đường 60m2, diện tích khu vực sân 60m.
Tóm lại khuôn viên di tích Từ đường còn tương đối nguyên vẹn. Phần bài trí đồ thờ còn tương đối khang trang.
Cấu trúc kiến trúc nhà gồm 3 gian: Gian thứ nhất dài 2,2m; gian thứ 2 (gian giữa) dài 2,3m; gian thứ 3 dài 2,24m. Hai hồi mỗi bên rộng 1m.
Về kết cấu kiến trúc, ngôi nhà kết cấu đủ 6 cột ở hai vì hồi gồm hai cột cái, hai cột quân, hai cột hiên. Hai vì giữa trốn hai cột cái trước. Hai vì hồi kết cấu phía hiên trước là kết cấu chồng giường 7 hiên, phía trên là kết cấu kẻ truyền. Phía sau là kẻ chuyền. Hai vì giữa là kết cấu kẻ chuyền trước sau. Cột hiên trước cao 2,05m, cột quân trước cao 2,68m, cột cái trước sau 3,23m, cột hiên sau cao 2,5m. Trong các vì kèo soi, chạm tương đối cầu kỳ kết cấu gỗ có niên đại cuối thế kỷ XVIII - XIX.
Ngày xưa ba mặt là dùng ván nong đến những năm đầu thế kỷ thứ XX cho xây ba mặt: Tường hậu và hai hồi.
Ngày xưa ngôi từ đường gồm hai ngôi: Ngôi tiền đường 5 gian, ngôi chính tẩm 3 gian, sau do vật liệu bị xuống cấp ngôi chính tẩm đã bị hạ giải, ngôi tiền đường tháo dỡ bớt 2 gian hồi.
Bài trí đồ thờ gian giữa thờ 3 vị tiên tổ là Tôn thần của làng, gian bên tả thờ các trưởng chi, gian bên hữu thờ bà Tổ cô.
Hiện vật trong đền thờ:
Thánh vị: Cao 70cm, rộng 30cm.
Ngai thánh vị dài 48, rộng 37, cao 35cm.
Bệ long ngai thánh vị dài 60cm, rộng 57, cao 34cm.
Kiếm thờ dài 80cm.
Giá kiếm thờ cao 45cm, rộng 36cm.
Đế bình hương bằng gỗ cao 11cm, đường kính 18cm.
Bình hương sứ thời Lê đường kính 21cm, cao 11cm.
Giá đũa cao 25cm, dài 29cm, ống đũa đường kính 8cm, cao 33cm.
Bộ đài rượu gồm 2 đài nhỏ, cao 14cm, đường kính 9cm.
Bình hương hoa (bằng gỗ) cao 27 cm, miệng rộng 15m, đế 13cm.
Đài trầu rượu 2 cái cao 13cm, đường kính 14,5cm.
Ba đài rượu cao 16cm, đường kính 9cm.
Hai Đạo sắc phong: 1 đạo sắc phong thời Lê Trung Hưng, một đạo sắc thời Nguyễn.
Hòm đựng sắc phong dài 55cm, rộng 15cm, cao 14,5cm.
Nậm rượu (thời Lê) cao 10cm. Hai Bình hương nhỏ đường kính 13cm, cao 12cm.
Lục bình sứ cổ (thờ Lê) cao 30cm, đường kính miệng 10cm, thân 16cm, đế 8cm.
Bình hương sứ cổ (thời Lê) ở Ban bà Cô cao 12cm, rộng 15cm.
Giá gương bà Tổ cô sơn son thếp vàng.
Giá gương thờ cao 45cm, rộng 38cm.
Hộp đựng gia phả: dài 35cm, rộng 25cm, cao 1cm.
Bình hương đá hình chữ nhật rộng 13cm, sâu 10cm tai đến tai 18cm, cao 18cm.
Chuông khánh bằng đồng đường kính 17cm,
Giá khánh bằng gỗ rộng 27cm, cao 38cm.
Ba đôi câu đối (nhưng đã bị cắt bịt đầu) mắt một số chữ.
Di tích từ đường Lê Tuấn - Lê Văn nơi thờ quận công Lê Kiện (Kiện quận công) là người có công đóng góp cho triều đình rất nhiều thóc phục vụ cho cuộc kháng chiến chống quân Minh thời Lê thế kỷ thứ XV. Và đền thờ các vị công thần thời Lê Trung Hưng cùng các con cháu trong dòng tộc là những người có công với dân được phong là thần của làng là công trình văn hoá có từ lâu đời (cách đây gần 600 năm). Do biến thiến lịch sử công trình bị thu hẹp dần.
Hiện nay còn ngôi từ đường và đồ thờ còn tương đối nguyên vẹn, khu lăng mộ cũng bị thu hẹp, song khuôn viên còn tương đối cụ thể. Từ đường - lăng mộ họ Lê Tuấn - Lê Văn thôn Đại Lộc, xã Hoằng Vinh là công trình văn hoá thời đại đáng ghi nhớ. Đặc biệt những cứ liệu trong di tích tương đối cụ thể: Long ngai thánh vị, đồ thờ các đạo sắc là những vật chứng cụ thể đủ để chứng minh một thời các vị tiền nhân đã có công đóng góp bảo vệ đất nước che chở cho dân đáng được ghi nhận là di tích lịch sử văn hoá.